In deel 1 van dit blog lees je over opvoeden. Dit verschijnsel, dat we opvoeding noemen, heeft nog het meest weg van een training in omgangsvormen. Wat ik precies bedoel met opvoeding is het verschijnsel van onze kinderen klaarstomen voor de grote boze buitenwereld. En dat doen we door ze zoveel mogelijk tegenvallers te besparen en hen bovendien veelvuldig te vertellen en te leren wat ze wel en niet moeten doen. Dat heeft dan weer hetzelfde doel: tegenvallers voorkomen.
De illusie van opvoeden
Als ouder ben je met opvoeden bezig vanuit de illusie dat je kind iets leert van jouw advies, jouw mening, jouw aanpakstrategie, jouw inzichten of jouw uitleg en argumenten. Dat dit een illusie is heb je misschien zelf wel ondervonden toen jij het kind was en subject van de opvoeding van je ouders. Je leerde namelijk uitsluitend iets door een eigen ervaring op te doen. Alleen die is betekenisvol voor jouw groei. Natuurlijk hebben onze ouders gehandeld naar beste kunnen en vanuit een goede intentie. En toch ben je nu als volwassene nog niet helemaal zeker van je eigen juiste antwoord op bepaalde, belangrijke situaties. Onzekerheid en twijfels of zelfs onmacht overvallen je in een conflict met je eigen kind. Of met anderen om je heen. Dat klopt ook met de illusie: een opvoeding biedt namelijk veel richtlijnen maar geen levenservaring. Die dien je zelf te verzamelen. En dat geldt meteen vanaf het begin!
Wat ouders volgens mijn ideaal kunnen doen is voeden, verzorgen en het faciliteren van een veilige en stimulerende omgeving. Het opvoeden biedt onze kinderen namelijk geen eigen antwoord op de wereld om hen heen. En ook geen ruimte om hun eigen ervaringen op te doen: compleet met vallen en opstaan. Want dat is de enige route om te groeien naar hun eigen volwassen en autonome ‘ik’. Niet een aangepaste versie van zichzelf. Uiteindelijk wil het die vlinder worden die in de cocon al besloten lag….
Wat dan wel?
Voor de weg van opvoeden bestaat maar één alternatief: het laten opgroeien. Net zoals tegenover macht alleen maar liefde staat. Misschien is dat aanvankelijk wel een moeilijkere weg. Het is nog geen platgetreden pad. Het vraagt bewustwording en openheid van je. En vooral ook de nodige zelfkennis en volwassenwording van jou als ouder. Met het ‘laten opgroeien’ ben je namelijk niet passief en toegeeflijk, maar juist oplettend, eerlijk naar jezelf en soms vraagt het de nodige strijd met oude patronen in jezelf! Het is een klus maar wel een heel inspirerende!
Opvoeden gebeurt vanuit een rol die we ons aanmeten. Laten opgroeien gebeurt vanuit je eigen zelfkennis, zelfliefde en bewuste levenshouding. Waar begin ik?
Vier elementen van het proces
Bij het lezen van het volgende zou je in gedachten kunnen houden hoe jij soms de beknelling ervaart in de opvoeding van je kind. Misschien een concreet voorbeeld. Of een terugkerend patroon in jullie relatie. Dan worden de vier elementen hieronder mogelijk wat concreet en levendig voor je.
Waarnemen: Je kunt kijken of kijken. Wanneer je kijkt naar je kind ben je vaak al aan het invullen wat je ziet of hoort. De eerste nieuwe stap is het kijken naar de werkelijkheid. Wees specifiek in wat je ziet en hoort. Bekijk de feiten. Registreer de gekozen woorden; wat zegt ie precies? De klank van de stem; hoe luid of zacht spreekt hij?, De signalen/gebaren van het lijf; wat zie ik precies aan zijn lijf, ademen, bewegingen? Besluit om dit te doen zonder een oordeel of een mening toe te laten in het moment. Wees als een camera en registreer zorgvuldig. Laat je mening achterwege.
Dit alles kun je ook op jezelf toepassen. Misschien ontdek je dat jouw innerlijke reactie niet in verhouding staat tot de feiten die je zojuist hebt waargenomen!! De emotie die je voelt komt niet door wat je kind doet: het is jouw antwoord op de situatie. Je bent je nu gewaar van de onrust in jezelf die door de situatie ontstaat. Dat is een mooi begin. Dat is de nieuwe houding.
Duiden: Je ervaart dus dat je emoties opkomen en dat zorgt voor de reactie die je hebt. Die emoties zijn helemaal van jou. Die heb je dus ook zelf te hanteren. Emoties zoals irritatie, zorg, verdriet, blijheid, trots etc. zijn van jou. Ze horen bij jou. Komen voort uit je identiteit. Ze worden getriggerd door iets wat jouw kind doet of zegt. Je voelt iets en gaat ervan uit dat het je kind is die dat veroorzaakt. Dat die het zo bedoelt. Terwijl het jouw waarheid is die de emotie ‘rechtvaardigt’. Het zijn dus twee dingen: de werkelijkheid van hier en nu en de waarheid die het in jou wakker roept en voor jouw (heftige) respons zorgt. Je geeft er jouw betekenis aan. Je weet niet wat je kind precies wil. Je vult het in met jouw waarheid.
Je moet dus eerst gaan erkennen dat het zo werkt. Dat je projecteert en het een illusie is dat je een beknelling ervaart! Erken die emotie, waarheid, behoefte, neiging of impuls bij jezelf.
Wanneer je als ouder je eigen gevoel ontkent in een beknellende situatie, wordt het juist sterker. Je gaat jezelf veroordelen en je bent weg uit het contact met het hier en nu en met je kind. Geef je eigen emotie dus de juiste duiding (betekenis). Het heeft zijn bestaansreden. Het mag er zijn. Het is niet persoonlijk falen. Dát toegeven is verantwoordelijkheid nemen voor je gevoelens. Je helpt zo je kind om dat ook te doen. Emotie wil erkend niet genegeerd.
Zeurend gedrag wil erkend en niet gestopt. Dwars gedrag wil erkend, niet veranderd. Elke uitingsvorm heeft het doel erkend te worden. Dat die vorm erg onprettig kan zijn voor jou maakt dat niet minder nodig! Ga je de vorm bestrijden, maak je het groter. Stop met je verzetten tegen wat er is maar aanvaard het nieuwe moment. Wat je aandacht geeft groeit: kweek je verzet of berusting, gelijk of geluk?
Weten:
Je gaat dus stoppen met te willen bepalen en je richten op wat er is in het hier en nu. Wanneer dat lukt ervaar je vanzelf wat je moet doen. Het voelt nog tegennatuurlijk. (tegen je eigen opvoeding in!) Je gaat je namelijk richten op wat je juist zult na-laten en daar is vertrouwen voor nodig. In wat?
Je stelt vertrouwen in je eigen wijsheid. In je eigen ‘weten’ wat je van binnen hebt. Je weet bijvoorbeeld dat er een fundamentele goedheid is van je natuurlijke staat van zijn. Zonder de druk van de buitenwereld kun je die misschien soms best duidelijk ervaren. Je eigen kompas, gevoel van zijn, balans, rust of Zelf. Ook jouw kind heeft zo’n kerntoestand. Zo’n basale goedheid en het vermogen om zich te ontwikkelen binnen veilige kaders. En voor die veilige kaders zorgen is nou juist precies wel de taak van de ouders! Bovendien heeft het kind een verlangen om de wereld te verkennen en zichzelf te worden. Het kind wil vertrouwen op zijn kompas en vraagt daar ruimte en tijd voor. Jij als ouder hebt dat vertrouwen ook te ontwikkelen. Niet het vertrouwen in dat ‘het wel zal lukken’ want dat is normatief. En kan beschaamd worden. (mislukking is beschamend!) Wel het vertrouwen in je eigen veerkracht. Het weten dat contact met de werkelijkheid (in het hier en nu) je altijd de volgende passende stap zal opleveren. Wanneer je kind weet dat er nooit zekerheid is omdat altijd alles verandert in het moment, kan het zich richten op het flexibel zijn. Op het groeien. Niet op het zekerheid verwerven. Dat lukt namelijk nooit. Aan jou de eer om dat op jezelf te veroveren. Alleen dan kun je dat aan je kind geven doordat je het voorleeft. Dan mag je stoppen met opvoeden.
Laten zijn: Er ligt steeds een valkuil dat je je vastklampt aan je oude opvattingen over hoe het hoort. Dat je wilt opvoeden in plaats van je kind laten opgroeien. Je wilt je gelijk en dat moet je loslaten. Je gelijk opgeven betekent niet dat je dan ongelijk hebt. Je hebt alleen je focus verplaats van gelijk naar geluk. Je laat je geldingsdrang er zijn, weet dat het uit een oud patroon komt en je richt je op de werkelijkheid van het moment. Die is wat die is. Je kind weigert zijn hapje. Dat is hoe het is. Bij opvoeden maak je je opvattingen belangrijker dan de werkelijkheid in het moment. Nu kies je juist voor wat er is en maakt dat belangrijk.
‘Als het niet kan zoals het moet, dan moet het zoals het kan’.
Je bemerkt dan de tegenstelling tussen jouw norm en de werkelijkheid en je doorbreekt je gewoonte. Je kiest voor wat er wel werkt en goed voelt en je neemt zelf je verantwoordelijkheid voor de rust die je wilt Niet het kind gaan manipuleren maar je eigen doel veranderen. Als jij achter je eigen keuze staat gaat een kind zich niet afgewezen voelen. Loslaten dus van je mening over hoe het hoort. Dat is dwang. Laten zijn van de werkelijke situatie in het hier en nu. Dat is liefde. Het is een win-win. Zowel je kind als jijzelf ervaart er geluk bij.
Bedenk waar je eigen gevoel van tekortschieten, schuld of schaamte mee te maken heeft. Je hebt die boodschap ooit verinnerlijkt doordat je zelf je ervaringen misliep om je eigen veerkracht te voelen. Niet geleerd jezelf te vertrouwen. Dat kan je kind wel als jij het laat opgroeien. Met jou als eigenwijs voorbeeld, binnen passende kaders en vooral in liefde voor jezelf!
Als het je even niet lukt…
Probeer te ontspannen in je opvoedingskramp. Laat het ‘moeten loslaten’ los en ga je kind waarnemen in het moment. Je ziet dat je kind van nature al goed is en leert door het ervaren.
Je vertrouwt op jouw eigen wijsheid en je kunt gerust zijn dat het antwoord gewoon komt wanneer je stopt met opvoeden.
Dat is toch wat ze ‘genieten’ noemen? Dan maar beter net zo goed voor jullie allebei!.....
Luistertip: “Vlinder” van Marco Borsato (album “Zien”)
Tags: nieuwetijdskind opvoeden alternatief laten opgroeien waarnemen weten liefdevol