Van tijd tot tijd ervaar ik een gevoel van onrust, niet weten hoe (hoe lang nog?), angst of zelfs paniek. Het kan opeens de kop op steken maar evengoed ook heel lang sluimeren zonder dat ik het nadrukkelijk merk. In dat geval bemerk ik alleen signalen zoals twijfel, onvrede of frustratie in allerlei situaties. En die tackel ik dan weer met de een of andere illusie zoals ‘doen wat er gedaan moet worden’ of afleiding zoeken in een ‘leuke’ activiteit. Kortom; met aangeleerd gedrag. Ondertussen ben ik dan niet bezig met wat er werkelijk in mij leeft en wat soms opeens wordt aangeraakt door een situatie die als trigger werkt. In mijn geval het ‘niks doen in mijn eentje’. Daarbij stilstaan en dat voelen doe ik niet graag. Het brengt me in contact met een oud bekend gevoel van hopeloosheid. Er is geen hoop omdat ik de overtuiging heb: ‘als ik niks belangrijks doe/presteer blijf ik altijd alleen’. En aangezien ik de laatste tijd nogal vaak niks doe en in mijn eentje vertoef, kom ik steeds de uitnodiging tegen om waar te nemen wat er werkelijk is en me daardoor te laten raken. Ik weet dat heel goed, ik heb er tenslotte zelf op 1 augustus een blog over geschreven! Dat blog lijkt een volgend inzicht te hebben aangezwengeld: om je te laten raken moet je bereid zijn om je denken te willen inruilen voor voelen. Wat er zoal te voelen is kun je vaak ook prima toelaten. Soms biedt het je zelfs een positief kadootje, bijvoorbeeld als je vertedering voelt of dankbaarheid. Ondertussen heb ik ontdekt dat je grootste vermijdings-taktiek draait om wat je nooit en te nimmer meer wilt voelen: datgene waarop je grootste kwetsing zit. Zo groot zelfs dat je gelooft dat het altijd zo zal zijn en dat je het niet meer te boven zult komen. Dat geloof is uit de tijd dat je nog te jong was om het anders te kunnen beleven, begrijpen of aanpakken. Vandaar dat je tot op de dag van vandaag aan het voorkomen bent dat je die kwetsing nog eens zult voelen. Logisch dat je niet zomaar de realiteit in alle gevallen wilt toelaten! En toch, ik merk dat daarin toch de sleutel ligt naar echte persoonlijke vrijheid in het leven van alle dag. Blijven vermijden is blijven hangen in de oude werkelijkheid. Het toepassen van je aangeleerde gedrag. Je nieuwe werkelijkheid ervaar je pas als je weet hoe je kunt omgaan met het gevaar van kwetsbaar zijn.
Je eigen kwetsbaarheid kennen
Het kan je al wat perspectief geven om te beseffen dat je gevoel van kwetsbaar zijn een óude waarheid is. Het is dus niet iets dat je voor altijd zult moeten blijven ervaren. Wie de film “Groundhog-day” kent voelt al wel hoe rampzalig dat zou zijn!
Je bent ooit in je jonge leven gaan geloven (je gevoelsconclusie) dat een specifiek soort omstandigheid in je leven jouw aanpassing eiste. Zodat je okay kon zijn. Geliefd, beschermd of veilig. Zoals een kind dat ervaart: er hang veel, zelfs alles, van af!
Wat je een nog beter perspectief kan geven is het zien van het sóórt kwetsing dat bij jou plaats heeft gevonden. Zonder grote trauma’s te hoeven hebben, hebben alle mensen wel ergens een kras op hun ziel opgelopen. Met name in de eerste vijf tot zeven jaren van je leven ontstaat er een noodzaak om je als geïncarneerde ziel te verhouden tot de wereld en daarbij jezelf te behoeden tegen nog meer van de pijnlijke waarheid die je hebt opgedaan.
Je ontwikkelt een effectief soort van attitude die bedoeld is als bescherming, als een schild. Zoals een masker doet. Het kennen van je eigen masker gaat je helpen meer inzicht te krijgen in je vermogen om wel te kunnen voelen wat er gebeurt. Om je te laten raken en daarmee toch overeind te blijven. Om raakbaar te zijn en toch heel te blijven.
Maskers
Hiervoor wil ik graag aanhalen wat ikzelf heb geleerd en heb ervaren in het systemische werk van Wibe Veenbaas. Kort gezegd hanteert hij zes fases in de ontwikkeling van een kind. Beginnend in de baarmoeder met zes maanden zwangerschap tot aan ongeveer vijf jaar oud. Zijn benadering is die van de weg van de ziel die in zijn incarnatie zijn ware weg wil voortzetten en daarin krassen oploopt. Dat komt vanwege de vorming van het kind binnen omstandigheden die het aantreft en waarin het afhankelijk is van zijn omgeving.
Mogelijk ga ik de zes maskers die Wibe beschrijft in latere blogs wat nader bespreken. Voor nu gaat het vooral om het leren kennen van je eigen kwetsbaarheid. Zodat je daar meer consideratie voor kunt hebben en zodoende wat meer realiteit kunt gaan toelaten.
1 Het masker dat als eerste relevant kan zijn is er een die zorgt voor bescherming door simpelweg ‘weg te gaan’ uit de situatie. Als de ziel zich terugtrekt uit de aardse werkelijkheid ervaart iemand daarmee een veiligheid dicht bij de bron. Zijn aandacht is dan niet meer bij de omstandigheid maar naar binnen. Of anders gezegd ‘omhoog’ of ‘ver weg’. Dan is hij kwetsbaar in het aanwezig blijven en in de kwestie van het (niet) hebben van bestaansrecht.
2 Een masker dat nodig is om een gevoel van tekort te overleven maakt dat iemand kwetsbaar is in het willen aanvullen van een tekort-gevoel, of ontevreden te zijn met wat er wel is. Verslaving, of inhaligheid ligt bijvoorbeeld op de loer.
3 Dan is er een masker dat dienst doet bij het gevaar geen eigen ‘zelf’ te ervaren. Zoveel versmelting tussen jou en de ander (de ouder) dat je kwetsbaar bent in het gaan staan op eigen benen en het maken van je eigen keuzes in je eigen belang.
4 In dezelfde periode kan het juist helemaal andersom gesteld zijn met het kind: er ontstaat een masker om het hoofd te bieden aan het gevoel van geen steun te hebben. Het alles zelf moeten oplossen maakt iemand kwetsbaar in het leunen en hulp vragen en het toelaten van zijn eigen hulpeloosheid.
5 Mogelijk herken je het masker dat dienst doet als beschermer tegen het gevaar om (zelf) het geluk te mogen ervaren terwijl de ander het zwaar heeft. Daarvoor cijfer je jezelf weg en draag je de last van de ander. Iemand met dit masker is kwetsbaar in het voelen van zijn eigen plezier of woede en het nastreven van zijn eigen geluk.
6 Tot slot is er nog een masker dat zich richt op het niet afgewezen worden waardoor de aandacht wordt gericht op de buitenkant van het ‘perfect doen en laten uitzien’. Het kwetsbaar zijn ligt op het gebied van het tonen van de ware gevoelens/verlangen/ binnenkant en daarmee de intimiteit van echt contact met de ander.
De remedie
Welk masker je dan ook hebt herkend en (onbewust) inzet; er is in ieder geval een remedie die voor allemaal geldt. En die heeft betrekking op het accepteren van de realiteit (zie blog 22 van 1 aug 2016) waardoor je je bewustzijn vergroot en dus minder speelbal bent van je herinneringen of je angsten. Voor alle maskers is de remedie
* kennen van je eigen kwetsbaarheid (masker)
* bereidheid om dat (nu wel) toe te laten
* de realiteit zien en voelen hoe die je raakt
* uitspreken van je gevoel (ik…..)
* accepteren: zó is het, zó voelt het, zó doe ik dat steeds, zó heb ik zelf een keuze
Voorbeelden uit de praktijk
Je laten raken hoeft natuurlijk niet altijd in je diepste angst of verlangen te zijn. Het kan ook al verlichting bieden in ‘kleinere’ situaties.
* Een moeder van een tienerzoon met autisme raakt geërgerd in haar perfectiedrang wanneer haar zoon haar opzoekt als zij aan het werk is. Ze bespeurt haar ergernis en haar neiging tot ‘werk moet af’ en doorziet het masker. Ze ziet de zeldzame toenadering van haar zoon en ze ervaart daarmee een geluksmomentje.
* Een echtgenoot ervaart een confrontatie met zijn (geëmotioneerde) vrouw en voelt zijn neiging om af te haken (weg te gaan met zijn aandacht). Hierdoor kan hij zichzelf herpakken en aanwezig blijven om haar en zijn eigen standpunt aan te gaan.
* Een zus die boosheid voelt bij claimend gedrag van haar zus. Ze benoemt die boosheid en koppelt er haar eigen gevoel van ‘moeten dragen’ aan waardoor ze ‘nee’ kan zeggen en in dat moment voor zichzelf zorgen.
* Een moeder die haar wanhoop (onmacht) voelt wanneer haar gefrustreerde tienerdochter haar uitscheldt. Ze laat die (oude) wanhoop toe en kan vervolgens stelling innemen vanuit haar huidige situatie in het nu.
* Ikzelf die geïrriteerd raak wanneer de kat nog net even omdraait en niet binnen wil komen. Ik voel mijn boosheid die ik herken als angst (als er maar niks gebeurt) om alleen achter te blijven en laat hem gaan.
* Jaloers zijn op wat je vriend heeft en het gevoel van boosheid (wat eronder zit) toelaten. Je herkent het tekortgedaan-zijn en beseft dat je dat niet meer van anderen wilt laten afhangen. Je zorgt zelf voor het vervullen van je verlangens.
Elk masker heeft natuurlijk zijn eigen specifieke remedie om de beweging die je altijd maakt te kunnen herkennen, afmaken of veranderen. Voor dit blog voert dat te ver maar je kunt daarover meer lezen in het (zeer omvangrijke!!) boek van Wibe Veenbaas wat hieronder genoemd is.
Van kwetsbaar naar raakbaar naar aan-raakbaar
Kwetsbaarheid is dus voor iedereen iets anders. Het toelaten van de pijn die je altijd hebt vermeden (met je masker) is echt geen kleinigheid. Maar wel goed mogelijk, zeker met een beetje hulp en ondersteuning bij het aangaan van je inzicht. Dat kan bijvoorbeeld met een opstelling of ook met individueel Veranderwerk.
Wanneer je eenmaal wat vertrouwder bent met je kwetsbaarheid lukt het beter om je te laten raken. Je wordt raakbaar. Dat betekent voelen zonder jezelf te verliezen. Integendeel: je komt in contact met je ware zelf. Bovendien leef je in het NU en niet in je herinnering.
Wat je uitspreekt van je gevoelens ontwapent je in de ogen van de ander. Je wordt daarmee ook nog aan-raakbaar. En dat is toch eigenlijk het verlangen waar het voor ieder van ons vanaf het begin om te doen was: aangeraakt worden en weten dat je liefde bent.
Boek: De Maskermaker, systemisch werk en karakterstructuren
(Wibe Veenbaas, Joke Goudswaard, Henne Arnolt Verschuren)
Tags: kwetsbaarheid maskers karakterstructuren